Poczucie własnej wartości na zdrowym poziomie to nic innego jak świadomość swoich mocnych i słabych stron. Osoby z adekwatnym poczuciem własnej wartości realnie oceniają swoje możliwości mierząc się ze stawianymi przed nimi zadaniami. Potrafią brać odpowiedzialność za swoje działania i przewidują ich konsekwencje. Każdy rodzic chciałby widzieć swoje dziecko umiejętnie radzące sobie z wyzwaniami życia, z wiarą we własne możliwości. Ale jak to w dzieciach wzmacniać?
Spis treści:
Jak dzieci budują poczucie własnej wartości
Dzieci nie mają ugruntowanego obrazu swoich mocnych i słabych stron. Nie mogą mieć, bo taki obraz dopiero się buduje. Dzieci poznając świat i podejmując różne działania sprawdzają swoje możliwości, na tym budując poczucie własnej skuteczności i adekwatnego poczucia własnej wartości. Kluczowe są również informacje zwrotne od rodziców i nauczycieli – o tym czy zadanie zostało wykonane prawidłowo czy nie. Co należy poprawić a co jest w porządku. Dlatego tak ważne jest by w sposób właściwy wzmacniać ten proces z wykorzystaniem odpowiednich technik.
Jak wzmacniać poczucie własnej wartości u dzieci
- Zachęcaj do wyrażania swojego zdania. Dziecko ma Ci mnóstwo do powiedzenia. Zachęcaj je, żeby mówiło o tym co mu się podoba, co lubi robić, co myśli o otaczającym go świecie. Nauczysz je bez skrępowania wyrażać swoje opinie. A to podwalina asertywności, tak ważnej kompetencji społecznej w relacjach z ludźmi. Nie oceniaj i nie ośmieszaj tego co usłyszysz. Akceptuj, rozmawiaj, dziel się też swoimi obserwacjami. Po prostu prawidłowo się komunikuj.
- Pozwól współdecydować w kwestiach, które dotyczą dziecka. Oczywiście na poziomie jego możliwości rozwojowych. Nie musisz angażować dziecka przy kwestiach wyboru nowych płytek do łazienki podczas remontu. Ale odnośnie tego co zjadłoby na śniadanie lub co chce ubrać do szkoły. Staraj się zawężać możliwości, że ułatwić dziecku wybór. Nie pytaj: co chcesz na śniadanie? Bo odpowiedź może Cię zaskoczyć.. Dziecięca wyobraźnia nie zna granic. Bezpieczniej jest dawać dwie, trzy możliwości wyboru. Na śniadanie jajecznica czy owsianka? Chcesz dziś założyć sweter czy bluzę? Dzięki temu dasz dziecku poczucie sprawczości, ułatwisz proces podejmowania decyzji i samostanowienia o sobie. Takie proste a takie skuteczne.
- Nie zaprzeczaj emocjom dziecka. Dziecko ma prawo bać się nowych zadań czy sytuacji społecznych. Nie oznacza to od razu, że tak będzie zawsze i wyrośnie na zalęknionego dorosłego. To, co nieznane zawsze sprawia, że czujemy się niepewnie. Nie unieważniaj emocji dziecka mówiąc „nie bój się, nie wstydź się, musisz dać radę, to takie proste”. Pokaż, że to naturalne czasem się bać. Akceptując emocje dziecka pokazujesz mu, że ma prawo odczuwać je wszystkie, co buduje samoświadomość i wzmacnia poczucie własnej wartości.
- Szanuj granice. Granice dają informacje o tym jak zbudowany jest świat. Pozwalają na bezpieczne poruszanie się w relacjach z ludźmi i w społeczeństwie. Uporządkowany świat daje poczucie bezpieczeństwa. Natomiast zadbanie o granice osobiste dziecka daje ważną informację zwrotną: to, co myślisz i czujesz, jest ważne. Ty jesteś ważny. To fundament poczucia własnej wartości oraz kształtowania szacunku dla granic innych osób.
- Doceniaj sukcesy i informuj, gdy dziecko robi coś źle. Innymi słowy, dawaj informację zwrotną na temat zachowania dziecka. Podkreślaj zasoby, nazywaj to, co widzisz, to co, udało się zrobić dobrze. Zacznij od tej dobrej informacji, zadbaj by wybrzmiało ich jak najwięcej. Na koniec podkreśl na co warto zwrócić uwagę w przyszłości, co wymaga dopracowania.
- Przytulaj. To zawsze warto. W każdej sytuacji i do rozwoju wszystkich funkcji psychospołecznych dziecka. Podczas przytulania wydziela się oksytocyna - hormon przywiązania i miłości, który tak bardzo koi dziecięce niepokoje i troski. Da poczucie bezpieczeństwa i wzmocni przy mierzeniu się z wyzwaniami świata.
Porażki czy sukcesy? Co bardziej wpływa na dziecięce poczucie własnej wartości
Chcielibyśmy uchronić nasze dzieci przed niepowodzeniami, smutkiem i rozczarowaniem. Kibicujemy im by odnosiły sukcesy, by wierzyły, że mogą zmieniać świat. Ale jeśli ma tak być – dzieci muszą doświadczać zarówno sukcesów jak i porażek. Nie dawaj dziecku zawsze wygrywać w gry planszowe, w wyścigach na rowerach i w konkursie rysunku, który organizujecie w domu. Dasz mu nierealny obraz nieprzerwanego pasma sukcesów. Jeśli ma się nauczyć adekwatnego obrazu poczucia własnej wartości – musi doświadczać świata takim jaki jest. Niemożliwym jest przejście przez życie bez trudności i niepowodzeń. Odnoszone sukcesy będą dawały dziecku wzmocnienie, kształtując poczucie własnej skuteczności. Porażki pokażą jak ważną rolę pełni w życiu wytrwałość, determinacja i zaangażowanie. To cenne doświadczenie, które wzbogaci realny obraz poczucia własnej wartości dziecka.
Przeczytaj także:
Dlaczego strefa komfortu wcale nie jest bezpieczna
