

Konflikty są nieodłączną częścią życia społecznego i mogą występować w różnych sferach naszego funkcjonowania, od relacji rodzinnych, po środowisko pracy. A środowisko szkolne – ze względu na różnorodność przebywających tam ludzi – jest miejscem, gdzie tych konfliktów może występować szczególnie dużo. Jako nauczyciel stoisz przed nie lada wyzwaniem.
Spis treści:
Dlaczego ludzie się kłócą?
Ludzie kłócą się z różnych powodów, a w psychologii prowadzi się wiele rozważań na ten temat, starając się zrozumieć mechanizmy leżące u podstaw konfliktów interpersonalnych. Wśród głównych przyczyn powstawania konfliktów należy wskazać różnice w wyznawanych wartościach, przekonaniach lub priorytetach, co prowadzi do napięć, gdy te różnice głośno wybrzmiewają. Utrudnieniem jest również zamknięcie się na perspektywę drugiego człowieka. W konfliktach często zamiast spróbować zrozumieć postawy i poglądy innych ludzi, skupiamy się na sposobach przekonania ich do własnych racji – bo przecież te nasze są jedyne i właściwe.
Każdy człowiek jest kształtowany przez swoje doświadczenia, a te mogą wpłynąć na sposób postrzegania świata i reagowania na różne sytuacje. Stąd każdy interpretuje różne sytuacji w sposób sobie właściwy – i dlatego tak trudno czasami zmienić perspektywę obserwowanych zdarzeń. Kolejnym ważnym czynnikiem może być brak umiejętności wyrażania myśli i uczuć w sposób konstruktywny to znowu może prowadzić do nieporozumień, które eskalują w kłótnie.
Co utrudnia komunikację interpersonalną w szkole?
Komunikacja interpersonalna w szkole może być utrudniona przez szereg czynników, które wpływają na interakcje między uczniami, nauczycielami oraz innymi pracownikami szkoły. Szczególny wpływ na komunikację będą miały wspomniane uprzednio różnice osobowościowe, style komunikacji czy sposoby wyrażania trudnych emocji. Niemniej, środowisko szkolne jest miejscem szczególnym, gdzie na dobre relacje i otwartą komunikację mają dodatkowo wpływ szczególne czynniki.
Po pierwsze uwagę należy zwrócić na rozwój emocjonalny i społeczny dzieci. Dzieci mogą czuć się niepewnie w sytuacjach grupowych, odczuwać lęk społeczny, prezentować wycofanie lub chęć przypodobania się innym uczniom. Czynniki zewnętrzne, takie jak rodzinne problemy, różnice kulturowe i językowe, mogą również wpływać na zdolność do efektywnego komunikowania się w środowisku szkolnym. Dodatkowo, stres związany z nauką czy osiągnięciami szkolnymi czy innymi obowiązkami może wpływać na poziom frustracji i podatności na popadanie w konflikty rówieśnicze. Tutaj rolą nauczyciela jest zazwyczaj stać się rozjemcą narastających konfliktów. Małe dzieci często popadają w różne, emocjonalnie nacechowane spory, a że nie mają jeszcze narzędzi do prawidłowego radzenia sobie – Twoją rolą będzie tutaj pomagać dzieciom wskazywać prawidłowe kierunki komunikacji.
Po drugie, trudna może okazać się komunikacja z rodzicami. Tutaj odmienne wizje co do procesu wychowywania i motywowania czy dyscyplinowania dzieci mogą być poważnym punktem zapalnym. Brak prób zrozumienia wzajemnych odmiennych poglądów mogą nasilać atmosferę wrogości i braku zaufania.
Ostatecznie, trudnością w komunikacji może być również przestrzeń dzielona z innymi nauczycielami. Poróżnić Was mogą odmienne style procesu wychowawczego, nauczania oraz oceniania czy nagradzania uczniów. Każdy z Was prezentuje indywidualny styl, który uznaje za właściwy. Taką perspektywę ciężko poszerzyć.
Stąd, mając na uwadze specyfikę i charakter pracy nauczyciela, zamieściłam poniżej kilka sposobów na radzenie sobie z już istniejącymi konfliktami. Te sposoby mogą również nie doprowadzić do zaognienia sporu i pomóc zdusić go w zarodku.
5 sposobów na pokojowe rozwiązywanie konfliktów
- Słuchaj drugiego człowieka aktywnie, pokazując mu, że jego punkt widzenia jest ważny i szanowany. Zanim zaczniesz przekrzykiwać rozmówcę – daj mu skończyć swoją wypowiedź. Podstawowym błędem komunikacji jest chęć zripostowania naszego rozmówcy zamiast słuchania jego perspektywy. Czy jest to uczeń, rodzic czy inny nauczyciel – nawet jeśli jego opinia jest dalece odmienna od Twojej – wysłuchaj jej. Być może zrozumiesz czym kieruje się w swoim zachowaniu drugi człowiek i łatwiej Ci będzie zażegnać zarzewie konfliktu.
- Skorzystaj z parafrazy, upewnij się czy dobrze zrozumiałeś intencje rozmówcy. To tak prosta technika – a tak skuteczna. Podsumuj wypowiedź osoby, z którą rozmawiasz. Skorzystaj ze zwrotów: „Czy dobrze zrozumiałem, że..”, „Usłyszałem, że…”, „Rozumiem, że Twoja perspektywa wygląda tak, że…” Twój rozmówca ma szansę potwierdzić lub zaprzeczyć Twoim obserwacjom. W ten sposób zobaczycie czy rozmawiacie o tym samym i przekierujecie rozmowę na odpowiednie tory rozumiejąc swoje punkty widzenia.
- Stosuj język korzyści. Pokaż swojemu rozmówcy, że zależy Ci na porozumieniu. Nikt nie lubi konfliktów i nieprzyjemnej atmosfery wokół nich. Pokaż korzyści jakie obydwoje zyskacie gdy znajdziecie porozumienie w swojej komunikacji. Na pewno takie są, trzeba je wyartykułować, żebyście obydwoje mieli chęć pokojowego rozwiązania sprawy.
- Wyrażaj własne uczucia i potrzeby w sposób bezpośredni, jednak bez agresji. W ten sposób unikniesz nagromadzenia negatywnych emocji i osiągniesz lepsze porozumienie. Masz prawo nazwać to, że jesteś zdenerwowany, rozczarowany czy sfrustrowany – zaistniałą sytuacją czy czyimś zachowaniem. Nie musisz wypierać swoich stanów emocjonalnych. Nazywanie swoich, może skłonić rozmówcę do podobnej formy dialogu. W ten sposób łatwiej Wam będzie zobaczyć co każda ze stron w tej sytuacji czuje i dlaczego. To bardzo pomocne w procesie szukania rozwiązań sytuacji konfliktowych.
- Pamiętaj o celu. Gdy emocje biorą górę, ciężko jest się skupić na celu. Bo przecież celem nie jest obrazić kogoś, zgasić czy sprawić, że odezwiemy się tak agresywnie, że rozmówcy zabraknie słów. Silne emocje mogą być złym doradcą skupiając uwagę na niewłaściwych aspektach konfliktu. Waszym celem jest znaleźć porozumienie i niech to będzie zawsze Twoją myślą z tyłu głowy w momencie zapalnych sytuacji.