Budowanie autorytetu to proces, który wymaga czasu i zaangażowania. Upominanie się
i odwoływanie do swojego autorytetu pokazuje tylko, że się go nie posiada. Zbudowanie go wśród uczniów może być szczególnie trudne dla młodych nauczycieli, rozpoczynających swoją pracę w szkole, lub dla nauczycieli z dłuższym stażem, dla których pozytywna relacja z uczniami to trudny obszar do wypracowania. Autorytet w dużej mierze zależy od autentyzmu – i to ten autentyzm najszybciej wzbudzi sympatię i zaufanie uczniów. I to na nim powinno się opierać kreowanie swojego wizerunku nauczyciela. Poniżej znajdziecie dekalog budowania swojego autorytetu– praktyczne wskazówki do wykorzystania w połączeniu z waszym autentyzmem.
Spis treści:
Kim jest autorytet?
To osoba ciesząca się społecznym uznaniem, jest godna zaufania, budzi pozytywne emocje, jest ekspertem w swojej dziedzinie i ma charyzmę. Autorytet może być zależny od różnych czynników, takich jak wiedza, doświadczenie, umiejętności oraz moralne wartości. Cechą charakterystyczną autorytetu jest przede wszystkim zdolność do inspirowania i motywowania innych, a także posiadanie umiejętności przekonywania do swoich racji. Autorytety często wykazują cechy przywódcze, takie jak pewność siebie, otwartość na krytykę i umiejętność słuchania.
Możliwość budowania zaufania w relacjach z innymi jest kluczowym elementem, który wpływa na siłę autorytetu. Autorytety nie tylko dzielą się swoją wiedzą, ale także modelują postawy i wartości, co czyni ich wpływ jeszcze bardziej znaczącym.
Autorytet zależy też od czynników osobowościowych, kompetencji, doświadczenia i co bardzo ważne, od autentyzmu. A skoro od autentyzmu to czy da się autorytet wypracować? Mimo tego, że lista cech autorytetu jest dość obszerna – można pracować nad kluczowymi obszarami wspierającymi budowanie autorytetu nauczyciela wśród uczniów.
Dekalog budowania autorytetu nauczyciela w oczach uczniów
- Fakt bycia nauczycielem nie gwarantuje ci tego, że będziesz dla uczniów autorytetem. Nauczyciel to zawód, pełnienie pewnej funkcji. Musisz wykazać się w tej roli, żeby zapracować na miano autorytetu. Pokaż uczniom jakim jesteś nauczycielem, jakie wartości wyznajesz w trybie swojej pracy i czym dokładnie chciałbyś się z nimi dzielić. Tutaj jest najwięcej przestrzeni na Twój autentyzm i pokazanie swojej osobowości. Nie bój się tego pokazać. Tym zyskasz sobie sympatię swoich uczniów. Najszybciej wyłapią fałsz i sztuczne kreowanie cech osobowości, których się nie posiada. Później trudno się z tego wyplątać.
- Określ jasne i konsekwentne zasady w swojej klasie. W wyjątkowych sytuacjach nie zapominaj jednak o elastyczności; Jasne zasady są gwarantem świadomego i bezpiecznego poruszania się w społeczności szkolnej. To ważne, żeby uczniowie wiedzieli jakie zasady panują w Twojej klasie, na Twojej lekcji. Niemniej, pamiętaj o sytuacjach wyjątkowych i losowych. Nawet najbardziej punktualny uczeń czasami się spóźni, najbardziej zaangażowany uczeń rozgada się na lekcji a ten najspokojniejszy spowoduje kłótnię. Wyrozumiałość to też ważna cecha i dobrze widziana wśród podopiecznych. Nie bój się, że uczniowie będą to później wykorzystywać. Staraj się obserwować sytuacje i trafnie je oceniać – kiedy należy odwołać się do zasad i wyciągnąć z nich konsekwencje, a kiedy okazać wyrozumiałość do zdarzeń losowych i sporadycznych.
- W swojej pracy wykazuj się profesjonalizmem – na lekcje przychodź przygotowanym, traktuj swoją rolę z powagą. Jeśli uczniowie mają się zaangażować w lekcje, muszą zobaczyć i Twoje zaangażowanie. To jasne, że masz ogromną wiedzę w swojej dziedzinie – dlatego jej zapewne nauczasz. Jednak posiadanie wiedzy, a przekazywanie jej w przyswajalnej formie to dwie różne rzeczy. Uczniowie zauważą chaotyczne poprowadzone lekcje, bez uprzedniego ich przemyślenia i opracowania. Sami również okażą lekceważenie, jeśli zauważą Twoje. Lekcja to wasza wspólna przestrzeń do działania – i wymaga zaangażowania obydwu stron.
- Pokazuj uczniom swoje mocne strony i wiedzę. Ale gdy popełnisz błąd – powiedz o tym głośno. To nie umniejszy Twojej roli – wręcz przeciwnie. Gdy pokażesz, że też się myślisz, czegoś nie pamiętasz, czegoś jeszcze nie wiesz – pokazujesz uczniom swoją ludzką stronę, a nie niekompetencje. Uczniowie, gdy widzą w Tobie człowieka, czują się bliżej Ciebie, potrafią się z Tobą utożsamić. Nie będziesz w ich oczach sztucznie wykreowanym obrazem wszechwiedzy i nieomylności. Łatwiej im będzie Ci zaufać poprzez aktywny udział w lekcji, zadawanie pytań (bo przecież to naturalne czegoś nie wiedzieć) i budowanie atmosfery sprzyjającej zdobywaniu wiedzy.
- Traktuj uczniów z należytym szacunkiem – niezależnie od ich wieku; Twoi uczniowie ponad wszystko pragną akceptacji i przynależności. Zresztą jak każdy człowiek. Nie wiesz, czy otrzymują je w domu czy w relacjach rówieśniczych. Być może to Ty jesteś jedną z niewielu osób, które pokażą im, że zasługują na szacunek, prawdo do wypowiedzi, bez wyśmiewania, piętnowania i oceniania. Czy młodsi czy starsi – wszyscy tak samo potrzebują uznania jako człowieka – i to ważne, by mogli to dostać od Ciebie.
- Nie wymuszaj podporządkowania i zgody. To postawy przemocowe i agresywne; Czasami możesz mieć poczucie, że brakuje Ci środków by zdyscyplinować zachowania, na które nie ma miejsca w przestrzeni szkolnej. Możesz mieć poczucie wyczerpania dotychczasowych możliwości, poczucie niemocy i rezygnację. Może zasiać się myśl, że w takiej sytuacji zachowania wymuszające posłuszeństwo będą jedynym sposobem na zaprowadzenie porządku w klasie i podczas lekcji. Pamiętaj jednak, że takie sposoby są skazane na porażkę. Tylko nasilą atmosferę napięcia, wzajemnego braku zaufania i wrogość. Rozważ ponownie możliwości wprowadzenia innych zasad w klasie, poproś o wsparcie – koleżankę lub kolegę, który w Twojej ocenie wypracowuje prawidłowe, pozytywne relacje z uczniami. Szukaj innych rozwiązań.
- Przyjmuj odpowiedzialność za relacje z uczniami. To dorosły zawsze odpowiada za relację z dzieckiem – czy jest ona prawidłowa czy nie. To Twoja rola i Twoje działania te relację zbudują. Pamiętaj, że Ty, jako osoba dorosła, pokazujesz uczniom jak reagować w trudnych sytuacjach, jak rozwiązuje się konflikty i jak rozmawia się z kimś, kto nie zawsze zgadza się z Twoim zdaniem czy światopoglądem. Nie przerzucaj tej odpowiedzialności na dziecko.
- Dotrzymuj obietnic, to dla uczniów bardzo ważne. Każdy chce się czuć pewnie w relacji z innymi. A tę pewność często gwarantują dotrzymane obietnice. Oczywiście jeśli złamiesz nogę nie musisz za wszelką cenę sprawdzać tych klasówek – bo obiecałeś na czwartek. Losowe okoliczności zawsze mogą się zdarzyć i wpłynąć na nasze plany. Niemniej, w sytuacjach przewidywalnych, kiedy dajesz swoje słowo – staraj się go dotrzymać. Twoi uczniowie będą robili to samo.
- Pomagaj uczniom, gdy im trudno, ale nie narzucaj im własnych rozwiązań. Narzucanie rozwiązań, często własnych, które uważamy za najlepsze – mało sprzyja rozwojowi kompetencji dziecka. Tłumacz problem, proponuj pomoc, ale daj też przestrzeń do działania, próbowania – i tym samym również do popełniania błędów. Za to nie karz. Nagradzaj za inicjatywę, pomysły, odwagę. Gdy widzisz, że dziecko nie nie radzi sobie z zadaniem zawsze możesz zapytać: potrzebujesz pomocy czy wskazówki?
- Wybaczaj. Nie obrażaj się na swoich uczniów. Budowanie relacji z dziećmi nie jest łatwe. Dzieci mówią dużo, głośno i często bardzo bezpośrednio – co może budzić różne emocje. Możesz być mistrzem zen wewnętrznego spokoju, z dystansem do dziecięcych słów – a i tak może zdarzyć się, że coś będzie dla Ciebie przykre czy trudne. Pamiętaj jednak, że dzieci, szczególnie małe, wiele rzeczy mówią czy robią bez intencji zranienia drugiego człowieka. Bardziej z ciekawości i potrzeby nazywania tego co widzą – sprawdzania swoich obserwacji i reakcji otoczenia. Wyznacz granicę tego, co wolno mówić i robić, a czego nie. Tylko się nie obrażaj.
Co z rodzicami i współpracownikami?
Autorytet w oczach uczniów do jedno. Ale jeszcze wśród rodziców i nauczycieli? Brzmi jak kolejne wyzwanie. Ale prawda jest taka, że kompetencje osobowościowe i komunikacyjne, które wypracujesz na polu z uczniami, możesz śmiało przenieść na kontakt z innymi osobami na przestrzeni szkolnej. Rodzice będą w sposób szczególny cenili sobie kontakt z Tobą i dobry przepływ informacji dotyczący ich dzieci. Rodziców warto również angażować w sprawy szkoły – w ten sposób ujednolicicie wspólne działania na rzecz dzieci. Grono pedagogiczne doceni możliwość dzielenia się wiedzą o nabywanych umiejętnościach czy też możliwością współpracy przy realizacji szkolnych projektów. Pamiętaj o otwartej, asertywnej komunikacji. Zjednasz sobie tym i uczniów i rodziców i nauczycieli.
