Bywa, że uczniowie zgłaszają dolegliwości bólowe, zdrowotne – trudne do zweryfikowania przez nauczyciela czy nawet przez pielęgniarkę szkolną. Tak jak krwawiący palec widzimy gołym okiem – tak ucisku żołądka, bólu głowy czy pleców już nie. Zdarza się, że obserwujemy nasilenie takich dolegliwości u tych samych uczniów, w podobnych okolicznościach. Może pojawiać się myśl – czy nie są to symulowane objawy w celu uniknięcia udziału w lekcji, sprawdzianie czy odpowiedzi przy tablicy.
Spis treści:
Co to są dolegliwości somatyczne?
Objawy somatyczne pojawiają się wskutek dyskomfortu psychicznego związanego z przeżywaniem trudnych emocji, stresu i napięcia. Emocje mogą powodować objawy płynące z ciała, których wyniki badań lekarskich nie potwierdzają, a dziecko doświadczające somatyzacji nie ma nad nimi kontroli. Wśród nich wymienić można: bóle i zawroty głowy, bóle brzucha, bóle mięśniowe, trudności z oddychaniem, świąd skóry. Długo utrzymujące się objawy somatyczne mogą być sygnałem, że dziecko potrzebuje wsparcia emocjonalnego lub pomocy w radzeniu sobie z trudnościami.
Ważne jest, aby rodzice i nauczyciele zwracali uwagę na te objawy, a także przeprowadzali otwarte rozmowy z dziećmi, aby lepiej zrozumieć ich uczucia i ewentualne zmartwienia. W wielu przypadkach współpraca z psychologiem lub specjalistą w dziedzinie zdrowia psychicznego może pomóc w zidentyfikowaniu źródła problemów i wdrożeniu odpowiednich strategii wsparcia.
Jak odróżnić objawy somatyczne od symulacji?
- Obserwacja kontekstu: Zwróć uwagę na sytuacje, w których pojawiają się objawy. Czy występują one tylko przed konkretnymi lekcjami czy bardziej ogólnie w okresach stresujących dla dziecka? Przyjrzyj się czy potrafisz odnaleźć jakiś wzorzec. Niemniej, nie da Ci to nadal jednoznacznej odpowiedzi. Dziecko może zarówno przeżywać nasilone objawy stresu przed konkretną lekcją i somatyzować, a może również unikać danej lekcji bo się do niej nie przygotowuje i nie chce brać w niej udziału – świadomie symulując objawy choroby.
- Rozmowa z dzieckiem: Ta metoda może okazać się skuteczniejsza. Spróbuj przeprowadzić spokojną rozmowę z dzieckiem na temat jego objawów. Pytania mogą dotyczyć tego, jak się czuje, co myśli o lekcjach i czy coś go martwi. Z młodszymi dziećmi w okresie wczesnoszkolnym łatwiej przeprowadzać takie rozmowy niż z nastolatkami. Szybciej odczytasz mimikę i mowę ciała dziecka. Rozmowa w cztery oczy może pokazać, że dziecko naprawdę stresuje się sytuacjami szkolnymi i potrzebuje wsparcia w radzeniu sobie ze stresem. Zdarza się, że dzieci skonfrontowane w rozmowie z nauczycielem otwarcie przyznają do symulowania objawów bólu brzucha czy głowy bo martwiło się udziałem w lekcji i możliwym niepowodzeniem. Tutaj najszybciej znajdziesz odpowiedź na swoje rozważania
- Komunikacja z rodzicami: Objawy somatyczne związane z emocjami, takie jak ból brzucha czy bóle głowy, mogą pojawiać się w różnych sytuacjach, nie tylko w kontekście szkolnym. Porozmawiaj z rodzicami, czy dziecko skarży się na te same dolegliwości w innych sytuacjach społecznych. Ustal, czy dziecko ma historię medyczną związanych z dolegliwościami somatycznymi. Często dzieci, które mają już wcześniej problemy zdrowotne, mogą przejawiać większe skłonności do manifestowania emocji w postaci objawów fizycznych. Kontakt z rodzicami w takiej sytuacji jest kluczowy i da pole do najlepszego i najszybszego reagowania na trudności dziecka w szkole.
- Współpraca z innymi specjalistami: Warto również zasięgnąć opinii psychologa szkolnego lub pedagoga, którzy mogą przeprowadzić dodatkowe obserwacje i rozmowy (z dzieckiem i z rodzicami) i pomóc w ustaleniu źródła trudności. Być może zalecą dodatkowe badania czy konsultacje. Współpraca i dialog są kluczowe dla jak najlepszego rozpoznania trudności dziecka i wypracowania dla niego odpowiednich, zindywidualizowanych form pomocy.
- Wsparcie i zrozumienie: Wzmocnienie pozytywnych relacji między nauczycielem a uczniem może również pomóc w rozładowaniu napięcia i lęku. Dzieci lepiej funkcjonują się w atmosferze zaufania. Pamiętaj by budować atmosferę pozytywnych relacji z dziećmi, w której będą miały swobodę wyrażania swoich trudnych emocji i przeżyć. Dzieci spędzają dużą część swojego życia w szkole. To naturalne, że potrzebują mądrego i bezpiecznego przewodnictwa w Twojej osobie.
Co możesz zrobić?
Choć bardzo byśmy chcieli wychwycić różnicę między uczniami, którzy swoje objawy symulują w celu uniknięcia udziału w lekcji, a tymi, którzy przeżywają wewnętrzne konflikty na tyle mocno, że odbija się to na ich ciele – jest to niestety często bardzo trudne. Zawsze istnieje obawa, że uznanie trudności ucznia za symulację może doprowadzić do sytuacji przeoczenia poważnego problemu. To, co możesz zrobić – to ZAWSZE reagować na problem zdrowotny zgłaszany przez ucznia. I nawet jeśli nie zawsze czujemy, że pomoc jest potrzebna – odmówić jej nie możemy.
Możemy natomiast kłaść nacisk podczas rozmowy z rodzicem na zasadność wykonania szeregu badań dziecku. To rolą rodzica jest poszukiwanie przyczyn zachowania dziecka, a rolą nauczyciela – monitorowanie tych zachowań w szkole i zapewnienie pomocy gdy uczeń się po taką zwraca.
